Wandelnetwerk Noord-Holland

De Westwouderpolder, ook wel bekend als De Woude, ligt aan het Alkmaardermeer en is voor weidevogels als de grutto een echt paradijsje. Je kunt ze niet missen als je in het voorjaar gaat.

Tekst en foto's Joop Duijs

Grutto met De Woude als decor.

Er zijn dit jaar al minstens vijf meldingen van gruttonesten met vijf eieren en vrijwilliger Ton Loos vond in de Beetskoogpolder zelfs een nest met zes eieren! Heeft onze bedreigde Nationale Vogel zelf soms het Ei van Columbus uitgevonden? We gingen op zoek in de Westwouderpolder, waar een paar jaar geleden nog meer dan 200 grutto-paartjes werden geteld.

Prachtig buurtschap Stierop van waar je molen De Woudaap ziet.

"Ik wil een rondje over het eiland wandelen. Moet ik dan eerst links- of rechtsaf?" vraag ik de pontbaas van het pontje naar De Woude. Stomme vraag natuurlijk en de pontbaas kopt ‘m dan ook lachend, in zangerig Zaans in: "Maakt niet uit zeun, het is allebei even lang."

Je kunt het eiland alleen op en af met dat pontje. Nog geen twee minuten kost de overtocht, net genoeg om een euro te betalen. Omdat de terrassen nog leeg zijn eerst maar linksaf over asfalt langs de Markervaart, rond 1650 gegraven om de Schermer met Het IJ te verbinden. De oorzaak van het ontstaan van het eiland dat in de jaren erna werd bedijkt. Door de komst van het Noordhollands Kanaal werd de Markervaart begin negentiende eeuw verbreed om een betere verbinding met de Zaan te krijgen.

Bloemenhulde aan het fraaie eiland.

We wandelen eerst naar Stierop, een pittoresk gehucht met een handvol huizen en de melkveehouderij van Dick Hos, de laatste boer van de Het eiland is eigendom van Staatsbosbeheer en boer Hos die het land pacht, mag daarom pas laat maaien en niet alles tegelijk. Ook beschermt hij de nesten, ontziet de slootkanten, zorgt voor een wat hoger waterpeil en boert biologisch.

In de verte zien we molen De Woudaap. Schrijver Hotze de Roos van de Kameleon- boekenreeks woonde in Krommenie en gebruikte de naam van de molen, waar de familie Dijkstra woonde, in zijn boeken.

Kees de Jager verzorgt het broedvogelbeheer.

Stierop uit pakken we de zachte grasdijk en stappen de grutto-wereld binnen. Waar we ook lopen, overal hoor je 'grut-to-grut-to-grut-to!' Als ik ook maar even te dicht bij een nest kom, vliegen de vogels gelijk dreigend op me af.

"Ja, ze doen het goed. Ik heb er net al een met jong grut zien lopen, net als een kievit trouwens," vertelt Kees de Jager uit Krommenie die we onderweg tegenkomen als hij met een kijker het veld afspeurt naar nesten. Samen met Dirk Tanger verzorgt hij het broedvogelbeheer in de polder.

Dat doen ze o.a. door de eieren te meten en de jonge vogels te ringen. Ook scholeksters, veldleeuweriken, tureluurs en natuurlijk de steeds zeldzamere kemphaan hebben hun meer dan gewone aandacht. De jonge scholeksters worden volwassen in de Waddenzee, waarna ze na drie jaar terugkeren in de Westwouderpolder om te broeden. Ook jonge grutto's keren pas na drie jaar terug uit Afrika om te broeden, maar kieviten kunnen dat al na een jaar en doen dat binnen een straal van maximaal anderhalve kilometer van de plek waar ze zijn geboren. "Als ze eenmaal hebben gebroed vinden we hun nest de jaren daarna echt op ni et meer dan een paar centimeter van het eerdere nest weer terug", lacht De Jager.

Natuurlijk kennen de vogels ook hier vijanden. Roofvogels, meeuwen en hermelijnen weten de nesten helaas altijd wel weer te vinden. "Ja, ook de vos, want die kan gewoon zwemmen. We doen het niet graag, maar die schieten we af. Dit is een weidevogelparadijs en dat willen we zo houden." Onze natuur kan nu eenmaal helaas niet zonder beheer. Zo zijn er inmiddels zoveel ganzen dat de weidevogels er last van krijgen. Daarom prikt Staatsbosbeheer de ganzeneieren om verdere uitbreiding te voorkomen.

Het Alkmaardermeer wordt vooral gebruikt door de pleziervaart.

Wij gaan weer verder langs het wuivende riet van het zachtkabbelende Alkmaardermeer, waar vooral plezierbootjes en zeilboten varen. Het meer was oorspronkelijk een moeras, dat in de middeleeuwen werd ontgonnen tot landbouwgebied. Om het overtollige water te lozen, werden sloten gegraven en droogde het veen steeds meer op. Als het hoogwater werd of als er een storm raasde, sloegen hele stukken land weg en ontstond er steeds meer open water. Het laatste zetje gaf de Allerheiligenvloed in 1170 toen Holland werd getroffen door een enorme stormvloed en het Alkmaardermeer ontstond.

De jachthaven van De Woude.

Aan de andere kant van de grasdijk kronkelende sloten, natte stukken land en in de wei Emmerij-koeien, ook wel dubbelkoeien genoemd omdat ze zowel voor vlees als melk zijn te houden. Terug in De Woude eerste een oud, rommelig werfje en een rijtje stacaravans. Maar het 150 inwoners tellende dorp zelf is prachtig. Alhoewel dorp... die naam mag De Woude eigenlijk niet eens dragen. Het is niet meer dan drie doodlopende straatjes met houten Zaanse huizen, een ophaalbrug, twee cafe/restaurants en een kerkje, waar je alleen nog kunt kaarten of trouwen.

Maar wat heeft een mens nog meer nodig om gelukkig te zijn?

Drie doodlopende straatjes met Zaanse huisjes en het oud kerkje De Kemphaan vormen De Woude.

Westwouderpolderroute vanaf startpunt de Woude (6.89 km)

Honden niet toegestaan. 65% onverhard. Horeca bij 't Kombof en restaurant De Woude.

'Een geliefde klassieker' wordt het rondje rond De Woude genoemd in het boekje 'De Mooiste Netwerkwandelingen Waterland en Zaanstreek' dat is samengesteld door de routemakers van onderstaande website. Het boekje (ISBN: 978 90389 26544) is te verkrijgen bij de boekhandel en diverse websites.