Middeleeuwse Sporen (Egmond)

Egmond was zo’n achthonderd jaar geleden een heel belangrijke plaats in de Nederlanden. Je wandelt door mooi duingebied, heerlijk stille polders en kunt genieten van een oud klooster, een slotkapel en de ruines van Slot Op Den Hoef als overblijfselen uit dat rijke verleden.

Tekst en foto’s Joop Duijs

Deze maand wandelen we op de historische gronden van de Egmonden.

Je kunt het je bijna niet voorstellen maar in de middeleeuwen, zo'n 800 jaar geleden, lag hier het episch centrum van de macht in de Nederlanden. Dat was te danken aan het invloedrijke geslacht van de Egmonten, dat in 1714 uitstierf na de dood van Maria Clara van Egmont.

De Egmonten verkregen hun macht doordat ze eeuwenlang de bescherming op zich namen van de zeer invloedrijke abdij in Egmond-Binnen, die daar sinds het begin van de tiende eeuw was gevestigd. De abdij was niet alleen een ziekenhuis en opvang voor armen en wezen, maar de monniken waren ook zeer bedreven in de landbouw en het waterbeheer. Leden van de familie Egmont deden mee aan de Kruistochten en trokken daarnaast onder aanvoering van graaf Dirk I ook op in de strijd tegen de heidense West-Friezen.

Uit dank werden de Egmonts in de loop van de eeuwen beloond met allerlei bezittingen in het veroverde West-Friesland. Floris V benoemde Willem II van Egmont zelfs tot Heer van Egmont, waardoor de familie niet meer ondergeschikt was aan de abdij, maar aan de graaf van Holland.

De fundamenten van Slot Op Den Hoef waar leden van de familie Egmont ooit woonden; Romantisch boerderijtje langs de Oldenborghweg; Het duingebied met aan de horizon de St Agnes-kerk; Het Karmel-klooster in Egmond a/d Hoef.

De familie werd zo een van de rijkste en invloedrijkste van de Nederlanden, een status die werd uitgebreid door huwelijken en erfenissen. Zo was een van de Egmonts, Anna, de eerste vrouw van Willem van Oranje. Omdat ze kinderloos bleef, vervielen na haar dood al haar bezittingen aan de Oranjes. Een andere beroemde Egmont was Lamoraal. Uit woede over de nederlaag van zijn leger bij Heiligerlee - wat wordt gezien als het begin van de Tachtigjarige Oorlog - liet de beruchte hertog van Alva in 1568 achttien Nederlandse edelen onthoofden op de Paardenmarkt in Brussel.

Enkele dagen later ondergingen ook de met Willem van Oranje bevriende graven Egmont en Horne hetzelfde lot. Ze hadden zich namelijk net als de Vader des Vaderlands verzet tegen het beleid van de bisschop van Atrecht, Granvelle. Deze Granvelle had na de beeldenstorm in 1566 de gehate inquisitie ingevoerd, een rechtbank van de katholieke kerk die ketters op vaak afschuwelijke manier straften voor hun afvalligheid.

Met dit lesje Vaderlandse Geschiedenis in de rugzak gaan we op pad vanaf De Bleek, zo genoemd omdat hier zo'n schoon duinwater opwelde dat men er de was mee deed en in de weilanden ten droge legde. We wandelen de Oldenborghweg af richting Egmond aan de Hoef en passeren onderweg kampeer-terreinen en volkstuinen. Nadat we op een informatiebord het Nieuws van de Boswachter hebben gelezen, passeren we het Karmel-klooster dat in 1931 werd gebouwd. Nadat het klooster in 1997 werd gesloten, is er een huisartsenpraktijk gevestigd en zijn er woningen voor particulieren gekomen.

De Slotkapel heeft in het torentje een uniek uurwerk van Christiaan Huygens; Het standbeeld van Lamoraal van Egmont in de slotgracht; Alleen bij Brouwerij Egmond mag het abdijbier Sancti Adalberti worden gebrouwen; In de Sammerpolder gaat het pad over een grasdijk, bruggetjes en overstapjes.

Via een woonwijk wandelen we naar de Slotkapel, met in het torentje een uniek uurwerk uit 1682 van Christiaan Huygens, waar we de vlag van het geslacht Egmont zien wapperen.

In 1573 werd de abdij van Egmond-Binnen, het Slot Op Den Hoef en de Slotkapel verwoest door de watergeuzen onder leiding van de Oranje-gezinde Diederik van Sonoy. De Slotkapel werd al in 1663 hersteld, maar de restanten van het slot werden uiteindelijk voor de opbrengst van de stenen verkocht.

In de jaren dertig van de vorige eeuw heeft PWN de fundamenten van het kasteel laten droogleggen en ook de slotgracht weer laten uitgraven. Daarin staat nu een standbeeld van Lamoraal van Egmont, een kopie van het beeld waarvan er twee in Zottegem staan. Lamoraal was namelijk ook Heer van Zottegem waar hij een kasteel bezat.

Tegenover de fundamenten ligt Huys Egmont, waar je op woensdag en in het weekend van alles te weten kunt komen over de Egmonts.

Via een industrieterreintje steken we over naar de polder. Daarbij komen we langs de Brouwerij Egmond, de enige die een licentie heeft van de abdij van Egmond om het Benedictijner abdijbier Sancti Adalberti te brouwen.

Een ultra moderne brouwerij waar duurzaam wordt gebrouwen. De brouwketel wordt verwarmd door middel van een stoomgenerator en de restwarmte wordt opgeslagen en hergebruikt. De overblijvende mout (bierbostel) gaat naar de geiten van Zorgboerderij De Klompenhoeve. De geitenkaas kan je proeven in het Proeflokaal van de brouwerij.

De polder is in de wintermaanden helemaal voor jezelf; Onderweg schapen, veel watervogels en vooral heerlijke stilte.

In de polder zien we nu nog maagdelijk lege bollenvelden. Over een paar maanden kleuren deze velden weer prachtig, maar in de wintermaanden is de polder helemaal voor jezelf. Via een grasdijk, diverse bruggetjes en overstapjes wandelen we kilometerslang door heerlijk niemandsland.

Schapen, eenden, waterhoentjes en een enkele reiger kijken verschrikt en verbaasd op bij ons naderen. We genieten van het uitzicht op de duinen en het vale, door het dikke wolkendek prikkende zonnetje.

De Sammerpolder uit lopen we via een door de bosschages langs de Heilooër Zeeweg aangelegd voetpad naar het voormalige dorp Rinnegom.

Daar waar nu hostel Stayokay is gevestigd, stond tot 1967 de Rinnegommerkerk. De heiligenbeelden van Adelbertus en Wilhelmus die vroeger voor de kerk stonden, staan nu voor de ingang van de RK-begraafplaats in Egmond-Binnen. De beelden waren jaren zoek, maar Adelbertus werd teruggevonden in de tuin van de Willibrorduskerk in Heiloo, terwijl Wilhelmus op Texel een plaatsje had gevonden in de tuin van beeldhouwer Marcel Tielemans.

Bij restaurant Creightons steken we over terug de duinen in, waar de omgeving door opkomende zeemist inmiddels een wat mysterieus karakter heeft gekregen. Zo denken we dat er een ridder uit de mist tevoorschijn komt... Onzin natuurlijk, het is gewoon een amazone die terugrijdt naar Manege De Hoef.

Start bij De Bleek, Weg naar de Bleek, Egmond a/d Hoef.

10.5 km, honden verboden. 40% onverhard. Horeca in Egmond a/d Hoef.

Start bij 39 en loop via 40-21-41-47-48-44-45-46-49-10-09-35-38 terug naar 39. De route is uitgezet met gele hoekjes.

• Om deze route in de app te zetten: scan vanuit de app de QR code of voer het routenummer 94619 in.
• 10.79 km