Spring naar inhoud

Het hele strand voor jezelf (St. Maartenszee)

Onverhard pad (deels)

Gemiddeld

1 Beoordelingen

Beoordeel deze route

In december naar zee? Juist dan, want dan heb je hele strand voor jezelf. Je wandelt van St Maartenszee naar Callantsoog en je kan als je wilt op de terugweg een extra rondje maken in het natuurgebied Het Zwanenwater.

Tekst en foto's Joop Duijs

image

Alleen de fundering van het strandpaviljoen van St. Maartenszee trotseert ‘s winters de zee.

Zo’n vijfhonderd jaar geleden had de zee in het gebied rond Callantsoog nog vrij spel. Voor de kust lagen de eilanden ’t Oghe en Pethem, en via de Zijpe stroomde het zeewater het waddenachtige duinlandschap binnen. Om dat te stoppen werd rond 1580 de Zijperzeedijk aangelegd. De eilanden werden met dijkarmen met de Zijperzeedijk verbonden, waarna de stroomgeulen droogvielen en langzamerhand stuifduinen konden ontstaan. Door de bedijking konden later zo ook de kop van Noord-Holland met de Anna Paulownapolder en de Wieringerwaard ontstaan.

image

De kernreactor van Petten.

In dat op de zee gewonnen land wandelen we van Sint Maartenszee , in deze maanden bijna uitgestorven, over het strand naar Callantsoog dat op de restanten van ’t Oghe ligt. Bij St Maartenszee worden we eerst door een fraai stuk duingebied geleid. Onderweg passeren we grazende hooglanders, terwijl we links de kernreactor van Petten zien. Geen mensenvernietigende, maar levensreddende reactor die medische isotopen produceert voor diagnostiek en radiotherapie.

image

Schotse hooglanders begrazen de duinen.

Over een half jaar is het hier weer vol toeristen, maar in deze maanden zijn de duinen en het strand helemaal alleen van ons. Meeuwen, scholeksters en drieteenstrandlopertjes zijn op de droogvallende, zwarte pieren op zoek zijn naar voedsel.

Funderingen van veilig opgeborgen strandpaviljoens rijzen als stalen geraamtes uit het zand omhoog. De mens is slechts aanwezig met een jogger en een romantisch stel dat elkaar verliefd kust terwijl de zee onvermoeid haar golven over het strand uitrolt.

image

De strandopgang van Sint Maartenszee.

Vredige beelden, maar eind 18e eeuw vond hier een enorme zeeslag plaats. Nadat we eeuwen een van de machtigste landen waren geweest, kwamen de Nederlanden in 1798 onder Frans bestuur, die hier de Bataafse Republiek stichtten.

image

Meeuwen, scholeksters en drieteenstrandlopertjes op zoek naar voedsel.

Engeland en Rusland waren de vijanden van Frankrijk en achtten de kop van Noord- Holland een prima uitvalsbasis om het leger van Napoleon aan te vallen. Voor de kust waarlangs we wandelen verscheen in augustus 1799 een enorme invasievloot met 15.000 Engelse en Russische soldaten. Ze veroverden het gebied in rap tempo en trokken in de daaropvolgende maanden richting Haarlem en Amsterdam waarbij ze onderweg zo’n beetje alles plunderden wat los en vast zat. Bij Castricum en Bergen werden ze echter gestuit door de Fransen en tot een terugtocht gedwongen, waarna ze bij Den Helder de gelegenheid kregen zich weer in te schepen. 

image

Het strand bij Callantsoog.

Binnen een paar maanden had zich een enorm drama voltrokken: ongeveer tweederde van het invasieleger sneuvelde en de lokale bevolking bleef berooid en verarmd achter. Als we het strand bij paviljoen Woest hebben verlaten, zien we Callantsoog met zijn typerende witte kerkje waar de Engelsen en Russen indertijd hun paarden stalden.

De route stuurt ons over een fietspad verder tot we een paar honderd meter verder rechts de ingang van het natuurgebied Het Zwanenwater zien. Zo uniek dat we de route met een extra vier kilometer verlengen. Vroeger stroomde hier de Zijpe, nu is het een beschermd natuurgebied met de grootste natuurlijke duinmeren van Europa. image

De polder bij Callantsoog.

Straks in het voorjaar staan de duinvalleien weer vol bloemen als orchideeën, parnassia en kan je overal vlinders bewonderen. Half maart komen de eerste lepelaars terug die hebben overwinterd in Zuid- Europa en West-Afrika en keren ook de aalscholvers en zilvermeeuwen terug op de kolonie van het Bokkeneiland. Nu maken veel pleisterende ganzen en eenden gebruik van het waterrijke rustgebied.

image

Het Zwanenwater is in deze maanden bijna leeg. Pas in het voorjaar komen de bewoners weer terug van hun overwintering.

Ooit stikte het hier van de konijnen die door fokkers waren geïmporteerd uit de West-Afrikaanse Sahara. Het waren er zoveel - rond 1600 werden hier jaarlijks zo’n 40.000 (!) konijnen gevangen - dat de dieren de planten vernielden wat zandverstuivingen als gevolg had. Want er werd heel goed verdiend in de konijnenhandel. De bontfokkers, ook wel duinmeiers genoemd, voerden in de winter de konijntjes zelfs bij met hooi en wilgentenen. 

image

Fraai stukje moeras in het Zwanenwater.

Om de ze te vangen gebruikten de duinmeiers fretten, waarvan de tanden waren afgeveild om beschadiging van de vachten te voorkomen. Vooral door ziekte is het aantal konijnen zo dramatisch gedaald dat nu een vaste kudde koeien het Zwanenwater onderhoudt. Op gezette tijden wordt een kudde Kempische heideschapen ingezet op de stukken waar de koeien niet kunnen komen. Door de kalkarme, schrale bodem en de krachtige zeewind komt hier heide van nature voor en die zou dichtgroeien met allerlei grassen als dE schapen die er niet tussen uit zouden vreten.

De fraaie wandelroute stuurt ons langs het Eerste Water. Meer zuidelijk ligt het Tweede Water met daarin het eiland waar de lepelaars en aalscholvers broeden, maar dit deel van het Zwanenwater is afgesloten voor het publiek om de vogels rust te gunnen.

image

De nu braakliggende polders zijn straks in het voorjaar weer een grote kleurenzee.

Weer terug de ingang van het Zwanenwater pakken we de route vanf het wandelnetwerk Noord-Holland weer op en wandelen over een zandpad op de in 1596 opgeworpen Zijperzeedijk. Vanaf de dijk krijg je een indrukwekkend beeld van de nu braakliggende polders die straks in het voorjaar weer ‘e’en grote kleurenzee vormen door de bloeiende bloembollen. Nu zijn het vooral windmolens, strakke ploeglijnen en prachtige ‘Hollandse’ luchten die de aandacht trekken. Bij het binnenlopen van St. Maartens- zee passeren we campings en een bungalowpark die enorm in trek zijn bij onze oosterburen.

Die zijn er pas weer als ook de lepelaars terugkomen. Gauw profiteren dus!

/Users/joopduijs1/Desktop/St Maartenszee /11 Paaltje duinen.jpg

Gewoon de groene pijlen volgen.

Route vanaf startpunt St. Maartenszee (16 km)

U start op Zeeweg 91, St. Maartenszee bij nummer 2. Vervolgens gaat u via 10-61-31-9-91-65-46-18 naar 38. Daar steekt u over naar het Zwanenmeer. Als u lid bent van Natuurmonumenten of Landschap Noord-Holland is de toegang gratis. Niet-leden moeten een dagkaart van 2 euro kopen bij de automaat (betalen met muntgeld!). U kunt een route van 2 of 4,5 km volgen. Weer teruggekomen bij 38 vervolgt u de route naar 4-12-34-45 terug naar 2.

Honden verboden. Horeca (in het seizoen) in St. Maartenszee en diverse strandpaviljoens onderweg. Paviljoen Woest en diverse gelegenheden in Callantsoog zijn het hele jaar geopend.

  • QR codeOm deze route in de app te zetten: scan vanuit de app de QR code of voer het routenummer 98864 in.
  • 11.92 km
  • Gesloten routeGesloten route
  • Binnenkort gesloten routeBinnenkort gesloten route
  • MeldingenMeldingen
  • KeuzepuntKeuzepunt
  • Startpunt met informatiebordStartpunt
  • EenrichtingstrajectEenrichtingstraject
Startpunt Sint Maartenszee

Naar
Startpunt Sint Maartenszee

Toon aanrijroute
Scroll onderstaande tabel horizontaal om meer te zien
Van Naar Trajectlengte Markering(en) Kenmerken Meldingen

Startpunt sint maartenszee

0.1 km
    0.24 km
      0.08 km
        0.23 km
          0.87 km
            0.21 km
              4.16 km
              0.19 km
                0.57 km
                  1.01 km
                    3.76 km
                      0.19 km
                        0.23 km

                          Startpunt sint maartenszee

                          0.09 km